अतिवृष्टी, अनुदानाचे लटके आणि हमीभाव खरेदीची धडपड: महाराष्ट्रातील शेतकरी दुहेरी संकटात!
सध्या महाराष्ट्रातील कांदा आणि सोयाबीन उत्पादक शेतकरी निसर्ग आणि सरकारी धोरणे या दुहेरी संकटात सापडला आहे. एकीकडे परतीच्या पावसाने हातातोंडाशी आलेले पीक हिरावून घेतले आहे, तर दुसरीकडे शासकीय अनुदानासाठी ‘कागदी घोडे’ नाचत असल्याने बळीराजा हवालदिल झाला आहे।
१. कांदा पट्ट्यात पावसाचा कहर: मोठे नुकसान आणि अनुदानाची प्रतीक्षा
नैसर्गिक आपत्तीचा फटका
नाशिकसह अनेक जिल्ह्यांमध्ये परतीच्या पावसाने मोठा फटका दिला आहे. अतिवृष्टीमुळे अनेक ठिकाणी कांद्याची रोपे कुजून (गाळात पडून) गेली आहेत. याशिवाय, काढणीयोग्य सोयाबीन, मका आणि कापूस या पिकांचेही मोठे नुकसान झाले आहे, ज्यामुळे शेतकरी आर्थिक संकटात सापडला आहे।
थकीत अनुदानाचा गंभीर प्रश्न
कांदा उत्पादकांना जुन्या नुकसानीसाठी (२०२१-२२) घोषित झालेले सुमारे ₹२८.०८ कोटींचे अनुदान अजूनही मिळालेले नाही. अनुदानासाठी पात्र असूनही, सरकारी यंत्रणेतील दिरंगाईमुळे हे पैसे अडकले आहेत. शासकीय मदत कधी मिळणार, याची शाश्वती नसल्याने शेतकऱ्यांमध्ये अस्वस्थता आहे।
शेतकऱ्यांच्या प्रमुख मागण्या
शेतकरी संघटनांनी तातडीने प्रशासनाकडे मागण्या केल्या आहेत:
- तात्काळ पंचनामे करून नुकसान भरपाई द्यावी।
- नुकसानीची भरपाई ₹२,००० प्रति क्विंटल दराने मिळावी।
- एमआरपीएसह (MRP) अन्य मागण्या पूर्ण कराव्यात।
बाजारभावावर संभाव्य परिणाम
चक्रीवादळामुळे झालेल्या पावसामुळे नवीन लाल कांदा नोव्हेंबरच्या शेवटी बाजारात येण्याची शक्यता आहे. मात्र, पावसात सापडलेला हा कांदा सडलेला किंवा खराब गुणवत्तेचा असण्याची भीती आहे, ज्यामुळे त्याला बाजारात अपेक्षेप्रमाणे भाव मिळणार नाही. त्यामुळे जुना (उन्हाळी) कांदा विकताना जपून निर्णय घेण्याचा सल्ला तज्ज्ञांनी दिला आहे।
२. सोयाबीन हमीभाव खरेदीची संधी: ‘ई-समृद्धी’ पोर्टलवर नोंदणी प्रक्रिया
कांद्याच्या संकटात असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी सोयाबीनची शासकीय हमीभावाने खरेदी (NAFED मार्फत) काहीसा दिलासा देऊ शकते. यासाठी ‘ई-समृद्धी’ (E-Samriddhi) पोर्टल/ॲपवर नोंदणी करणे आवश्यक आहे।
नोंदणीसाठी आवश्यक ॲप्स आणि कागदपत्रे
- ॲप्स: प्ले स्टोअरमधून ‘ई-समृद्धी’ आणि ‘Face RD’ हे दोन ॲप्स इन्स्टॉल करा।
- कागदपत्रे: आधार कार्ड, बँक पासबुक/कॅन्सल चेक (Max 10MB), ७/१२ आणि ८ अ।
नोंदणीची टप्प्याटप्प्याने प्रक्रिया
- प्राथमिक नोंदणी (Provisional Registration): ॲपमध्ये मोबाईल नंबरने OTP व्हेरिफिकेशन करा. यामध्ये कमोडिटी म्हणून सोयाबीन निवडून आपले प्राथमिक तपशील भरा।
- आधार e-KYC: आधार नंबर टाकून Face ऑथेंटिकेशनद्वारे e-KYC पूर्ण करा. येथे तुमचा शेतकरी वर्ग आणि आधार कार्डची प्रत अपलोड करा. नॉमिनीचे तपशीलही भरा।
- बँक तपशील: खातेदाराचे नाव, IFSC कोड, खाते क्रमांक आणि बँक पासबुक/चेक अपलोड करा।
- योजनेत सहभाग (Scheme Participation): येथे ‘PSS Soybean Procurement Kharip 2025’ ही योजना निवडा।
- जमिनीचे आणि विक्री तपशील: आपला जिल्हा, तालुका, सर्व्हे नंबर, जमिनीचा प्रकार (ओन्ड/लिज्ड) भरा. ७/१२ आणि ८ अ अपलोड करून खरेदी केंद्र (Center) निवडा आणि अर्ज ‘Submit’ करा।
नोंदणी पूर्ण झाल्यावर: शेतकरी ॲप्लिकेशन स्टेटस तपासू शकतात आणि पुढील टप्प्यात मालाच्या विक्रीसाठी फार्म शेड्युलिंग (Slot Booking) करू शकतात।
